Chuyện là trong cuốn CSTT TK 21 (Chính sách tiền tệ thế kỷ 21 - Monetary Policy in the 21st Century) thì Ben Bernanke nói QE (Quantitative Easing - Nới lỏng định lượng) không phải in tiền. Về mặt kỹ thuật thì đúng là QE trong khuôn khổ chính sách tiền tệ chỉ dừng lại ở việc chuyển trái phiếu cụ thể là US Treasuries (Trái phiếu Kho bạc Mỹ - US Treasuries), MBS (Mortgage-Backed Securities - Chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp) thành tiền tức là trước đó bank phải có tiền mua rồi mới chuyển lại thành tiền. Nên QE không phải in tiền. Ờ thì nó đúng là không phải in nhưng hiện tại thì... nó bơm mà chưa có hút. Cụ thể cơ chế là: US Treasury phát hành nợ => Bank mua securities (chứng khoán - securities) => Bank bán securities cho Fed. Cơ chế này xảy ra gián tiếp là Fed bơm tiền cho US Gov (Chính phủ Mỹ - US Government) và giả sử US Gov duy trì thâm hụt thì cơ chế này tiếp tục. Khi US Gov tiêu tiền điều này trực tiếp làm tăng trong cung tiền M2 (Cung tiền rộng - Broad Money Supply). Nên nói đúng là Fed không in tiền. Họ chỉ tài trợ cho việc in tiền. Do đó để xác định hiệu ứng của QE lên chính sách tiền tệ thì phải xem xét tác động của Fed trước và sau QE. Link sau là cung tiền M2 bạn có thể đo độ dốc (slope - độ dốc đường cong) trước và sau QE. Trong giai đoạn lỏng tiền trước khi có QE từ 2001-2008. Giai đoạn được coi là American Dream với chính sách tín dụng nới lỏng cung tiền cũng chỉ tăng có 5.7%/năm nhưng 14 năm sau đó từ cuối 2008 tới cuối 2022 cung tiền tăng 7.2%/năm. Có thể đổ cho COVID nhưng công cụ để làm điều này là gì. Đương nhiên là QE. https://fred.stlouisfed.org/series/M2SL Link sau là Fed Total Asset (Tổng tài sản FED - Fed Total Assets): https://fred.stlouisfed.org/series/WALCL Link sau là Velocity (Vận tốc tiền tệ - Velocity of Money): https://fred.stlouisfed.org/series/M2V Link này là Public Debt/GDP (Nợ công/GDP - Public Debt to GDP Ratio): https://fred.stlouisfed.org/series/GFDEGDQ188S Link này là số tuyệt đối Debt (Nợ tuyệt đối - Absolute Debt): https://fred.stlouisfed.org/series/GFDEBTN

Sau cả 4 link thì Fed có bơm tiền để duy trì trạng thái thâm hụt tài khóa. Trạng thái thâm hụt này có giảm nhưng bơm lên 8 triệu tỷ USD (8 triệu tỷ USD) thì giảm xuống được 1 triệu tỷ USD (1 triệu tỷ USD). Tức là dù không tính là “in” nhưng “bơm” còn lâu mới rút được. Từ lúc Ben mở bát QE ở US thì US Gov vẫn tiếp tục thâm hụt mặc dù thâm hụt/GDP có giảm nhưng còn khướt mới có chuyện giảm về trước QE. Do đó nói QE không in tiền thì đúng. Nhưng nó “cấn” (khó chịu) lắm.

[QE bản chất - Công cụ in tiền đích thực] Nếu nói hoạt động buyback (mua lại - buyback) US Treasury Securities là hoạt động tài trợ cho thâm hụt, bơm tiền thì hoạt động Buy Back MBS đích thị là: "in tiền" theo đúng nghĩa của từ in tiền này. Lý do là tại sao chúng ta phải nói một chút về câu chuyện cân đối của khoảng thời gian đó (2008). Nếu Treasury Securities có mức độ rủi ro = 0. Thì MBS giai đoạn đó cực kỳ tồi tệ. Nếu mua US Treasury được tính là là tài sản thanh khoản, chuyển từ reserve (dự trữ - reserves) qua thôi. Thì lúc đó MBS của Fannie Mae, Freddie Mac, or Ginnie Mae vỡ nợ cmnr (chết mẹ nó rồi), xuống hạng rồi, còn gì mà thanh với chẳng khoản. Ngay khoảng thời gian bắt đầu QE FED chi hơn 1,1 triệu tỷ USD (1,1 triệu tỷ USD) đi xử lý hết đám MBS. Rồi giai đoạn sau khi thấy chưa ổn lắm, recession (suy thoái - recession) có dấu hiệu thì ông chi tiếp nâng danh mục trước QT (Quantitative Tightening - Thắt chặt định lượng) lên 1.7 triệu tỷ USD (1,7 triệu tỷ USD). Ủa thế tiền đâu ra mà chẳng không phải in tiền.

Nên việc quốc hữu hóa (nationalization) các Issuer MBS (nhà phát hành - issuers) như Fannie Mae hay Freddie Mac lúc đó rồi "in tiền" đúng nghĩa để mua đống nợ này chính xác là "in tiền" đấy. Nó tác động trực tiếp vào "money in circulation" (tiền lưu thông) đấy các bạn trẻ ạ. Và công việc in tiền này tới tận giờ luôn đó. Bơm này không cần phải đi qua "TGA (Treasury General Account - Tài khoản Kho bạc chung)" mà nó xuống luôn và chuyện tăng lên trên liability (nợ phải trả - liabilities) của hệ thống, lúc đó đang giảm thảm hại do việc bong bóng vỡ ra đấy.

Tóm lại QE đích thị là "In tiền" nó đúng là không tạo ra tiền tươi đúng nghĩa Central Bank (Ngân hàng Trung ương - Central Bank) in tiền đưa vào hệ thống theo dạng thông thường là cho NHTM (Ngân hàng thương mại - Commercial Banks) vay tiền, mà nó in thông qua việc nâng các giá trị tài sản lúc đó là nát vãi (nhìn chung là các ABS (Asset-Backed Securities - Chứng khoán dựa trên tài sản)). Nên mới nói đợi thêm vài tháng nữa thì Lehman Brothers được cứu chắc.

Tựu chung lại CSTT 21st đúng là một quyển sách tham khảo từ chính Ben Bernanke, chủ tịch FED viết, nhưng đọc cũng cần có kiến thức nền. Nên quyển chính sách tiền tệ 21st đọc cần phải có cái "context" (bối cảnh) không in tiền mà cung tiền tăng đều kể cả khủng hoảng, thậm chí tăng hơn giai đoạn nới lỏng tiền tệ trước đó? Và càng tăng sau khủng hoảng ư. Hãy xem xét context và trang bị kiến thức khi đọc thì hơn.